अभंगाची दिंडी - दिवस ६

संत मुक्त्ताबाई

निवृत्तीनाथ हे माऊलीचे गुरू पण  समाजावर चिडून आत्मलीन होऊ पाहणार्‍या माऊलीना ऐकवलेले हे मुक्ताबाईचे ताटीचे अभंग म्हणजे जणू पार्थाला युद्धभूमीवर सांगितलेली गीता.

शुद्ध ज्याचा भाव झाला । दुरी नाही देव त्याला ।।१।।
अवघी साधन हातवटी ।  मोले मिळत नाही हाटी ।।धृ.।।
अहो आपण तैसे व्हावे । अवघे अनुमानूनि घ्यावे ।।३।।
ऎसे केले सतगुरूनाथे । बापरखुमादेवी कांते ।।४।।
तेथे कोणी शिकवावे ।  सार साधूनिया घ्यावे ।।५।।
लडिवाळ मुक्ताबाई ।  जीव मुद्दल ठायीचे ठायी । ।६।।
तुम्ही तरुनी विश्व तारा ।  ताटी उघडा ज्ञानेश्वरा ।।७।।

हातवटी: हातोटी; कौशल्य,  मोले: किंमत देऊन
'अनुमानूनि घ्यावे' ह्या शब्दातून मुक्ताबाईनी केवढा अर्थ सांगून ठेवला आहे!  माऊली मुक्ताबाईंपेक्षा वयाने वडील, पण तरी देखील "तेथे कोणी शिकवावे" म्हणण्याचे धारीष्ट मुक्ताबाई लडिवाळपणे करतात. तसचं "तुम्ही तरुनी विश्व तारा" या चार शब्दातून आपण भवसागरातून तरुन जावा आणि लोकांना पण घेऊन जावा हे किती मार्मिक शब्दात सांगितले आहे.